Όλοι εκείνοι που με περισσή τιμή μπορούν να «καυχιούνται» ως κάτοχοι του συγκεκριμένου ίσως και του σπουδαιότερου βραβείου, θα πρέπει να οφείλουν μεγάλη ευγνωμοσύνη στον Alfred Nobel, τον εμπνευστή του θεσμού, που έθεσε τα θεμέλια γι’ αυτή τη μεγάλη αναγνώριση!
Από την Κατερίνα Ποθητού
Ο Alfred Nobel, από τον οποίο και έλαβαν το όνομά τους τα γνωστά βραβεία, ήταν εφευρέτης, επιχειρηματίας, κι επιστήμονας, ενώ ασχολείτο επίσης με την ποίηση και το δράμα. Το αρχικό έναυσμα για την καθιέρωση της βράβευσης δόθηκε το 1895 από τον ίδιο όταν στην τελευταία του διαθήκη συμπεριέλαβε το αίτημα για τη δημιουργία ενός θεσμού που να απονείμει φόρο τιμής σε «εκείνους που, κατά το προηγούμενο έτος, έχουν αποφέρει το μεγαλύτερο όφελος στην ανθρωπότητα». Μάλιστα διέθεσε για το σκοπό αυτό κι ένα μεγάλο μέρος του συνολικού του πλούτου. Η θέλησή του έγινε τελικά πραγματικότητα κι έξι χρόνια αργότερα έγινε η πρώτη απονομή των βραβείων. Τα βραβεία Νόμπελ είναι ιδιαίτερα δημοφιλή σε ολόκληρο τον κόσμο και αποτελούν μια σπουδαία επιβράβευση για όσους έχουν θέσει τον εαυτό τους με σεβασμό και ταπεινότητα στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Τα κλασικά πεδία για τα οποία μπορεί κανείς να γίνει κάτοχος του βραβείου είναι έξι και αφορούν επιτεύγματα που έχουν να κάνουν με τη φυσική, τη χημεία, την ιατρική, τη λογοτεχνία, τις οικονομικές επιστήμες και την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης. Το Νόμπελ δίνεται κυρίως σε φυσικά πρόσωπα, αλλά μπορεί να δοθεί και σε οργανισμούς που έχουν εργαστεί για τους ανωτέρω σκοπούς.
Ο νικητής του βραβείου λαμβάνει ένα μετάλλιο κατασκευασμένο από 24 καράτια χρυσού, ένα ονομαστικό δίπλωμα με την επίσημη σφραγίδα του θεσμού καθώς κι ένα χρηματικό ποσό της τάξεως των 900.000 δολαρίων! Αν και το βραβείο δεν μπορεί να δοθεί σε κάποιον μετά θάνατον, εν τούτοις αν κάποιος κριθεί άξιος της διάκρισης και αποδημήσει πριν τη βράβευση, το βραβείο ισχύει κανονικά. Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία των Επιστημών είναι υπεύθυνη για την απονομή των Νόμπελ φυσικής, χημείας κι οικονομικών επιστημών, ενώ η Σουηδική Ακαδημία απονείμει το Νόμπελ της λογοτεχνίας. Το αντίστοιχο βραβείο για την ιατρική δίνεται από την επιτροπή Νόμπελ του σουηδικού ινστιτούτου Καρολίνσκα. Το Νόμπελ ειρήνης ωστόσο δεν απονέμεται από σουηδική οργάνωση, αλλά από τη Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ. Για τις ανάγκες του θεσμού λειτουργεί επίσης το Ίδρυμα Νόμπελ, υπεύθυνο για την οικονομική διαχείριση των δραστηριοτήτων του καθώς και ινστιτούτα κι ιδρύματα που στόχο έχουν να διευρύνουν το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τα βραβεία
Quick facts για τα βραβεία Nobel:
✦ Στα 117 χρόνια που μετράει ο θεσμός έχουν δοθεί συνολικά 590 βραβεία Νόμπελ
✦ Οι βραβευθέντες μέχρι σήμερα ανέρχονται στους 935
✦ Από αυτούς μόνο 52 είναι γυναίκες ενώ 27 είναι ιδρύματα κι οργανισμοί
✦ Το πιο νεαρό σε ηλικία άτομο που κέρδισε το Νόμπελ ειρήνης είναι η 17χρονη Malala
Yousafzai από το Πακιστάν για τη συμβολή της ενάντια στην παιδική καταπίεση και την
υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών
✦ Ο Jean-Paul Sartre (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1964) & ο Le Duc Tho (Νόμπελ ειρήνης 1973)
είναι τα μοναδικά δύο άτομα που αρνήθηκαν το βραβείο
✦ Ο Χίτλερ δεν επέτρεψε στους Richard Kuhn, Adolf Butenandt και Gerhard Domagk να
παραλάβουν το βραβείο. Μετά την πτώση του καθεστώτος οι βραβευθέντες παρέλαβαν
το δίπλωμα και το μετάλλιο, όχι όμως και το χρηματικό ποσό
✦ Οι Carl von Ossietzky, Aung San Suu Kyi και Liu Xiaobo τιμήθηκαν με Νόμπελ ενώ
βρίσκονταν υπό κράτηση
✦ Κάθε δίπλωμα Νόμπελ είναι ένα μοναδικό έργο τέχνης, που δημιουργείται
από κορυφαίους σουηδούς και νορβηγούς καλλιτέχνες
