To πανέμορφο νησί της Σαντορίνης δε θα μπορούσε να μη συνοδεύουν αφηγήσεις ντυμένες με το μανδύα του μύθου, κυρίως λόγω του δέους που προκάλεσε η πρωτόγνωρη για τα ανθρώπινα δεδομένα φυσική καταστροφή.
Ξεδιπλώνοντας περίτεχνα τις γοητευτικές τους ιστορίες, οι αρχαίοι προσπάθησαν μέσα από διαφορετικούς μύθους να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες για τη δημιουργία και την ασταθή γεωλογική συμπεριφορά του νησιού.
Ο μύθος της Ατλαντίδας
Μια ιστορία, αυτή τη φορά του Πλάτωνα, συνδέει τη καταστροφή του πολιτισμού της Σαντορίνης με το μύθο της Ατλαντίδος. Η Ατλαντίδα αποτελούνταν από δύο νησιά, με μεγάλη πολιτισμική ανάπτυξη και πλούτο, το «μείζον» και το «έλασσον». Σύμφωνα με μαρτυρίες, μεγάλες πλημμύρες και ισχυροί σεισμοί κατέστρεψαν την Ατλαντίδα. Πιθανολογείται πως η Κρήτη ήταν το «μείζον» νησί και η Σαντορίνη το «έλασσον», η λεγόμενη Μητρόπολη.
Η δημιουργία της Καλλίστης
Σύμφωνα λοιπόν, με την Ελληνική μυθολογία δημιουργός της Σαντορίνης θεωρείται ο Τρίτων, γιος του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης, ο οποίος κάποτε αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό κομμάτι γης ανάμεσα στην Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Άπλωσε, λοιπόν, το χέρι του και τάραξε τα αφρισμένα νερά του πελάγους, ώσπου ξεβράστηκε ένα καινούριο νησί, ανάμεσα σε βουνά πυρωμένης λάβας, το οποίο ονομάστηκε Καλλίστη εξαιτίας της ομορφιάς του.
Η διεκδίκηση της Αθήνας
Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, όταν ηττήθηκε από τη θεά Αθηνά στη διεκδίκηση της Αθήνας, δημιούργησε μεγάλα κύματα, αναφερόμενη προφανώς στα θαλάσσια κύματα βαρύτητας που εκδηλώθηκαν στο Αιγαίο πέλαγος μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Ο μύθος του Φαέθοντα
Ένας άλλος μύθος συνδέει τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης με το Φαέθοντα. Ο Φαέθων, γιος του Ήλιου και της Κλυμένης, παράκουσε τις συμβουλές των γονιών του και προσπάθησε να οδηγήσει ο ίδιος για μία ημέρα το άρμα του Ήλιου. Όμως, δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα αφηνιασμένα άλογα του άρματος, ξέφυγε από την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσει και προκάλεσε καταστροφικές επιπτώσεις στη γύρω περιοχή. Αλλού η Γη ξεράθηκε και τα ποτάμια της στέρεψαν, γιατί το άρμα πλησίασε πολύ κοντά της και αλλού καλύφθηκε από χιόνια και πάγους, γιατί το άρμα του Ήλιου απομακρύνθηκε πάρα πολύ. Τότε χρειάστηκε να επέμβει ο Δίας, ο οποίος κατακεραύνωσε τον Φαέθοντα για να μπορέσει να σταματήσει το άρμα και τις επιπτώσεις στη γη.
Ο Εύφημος και ο σβώλος
Ένας δεύτερος μύθος θεωρεί ότι το νησί δημιουργήθηκε εξαιτίας ενός απρόσεκτου ναυτικού. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Πίνδαρο, οι Αργοναύτες κατά την επιστροφή τους από την Κολχίδα, θέλησαν να κάνουν μια στάση στη Λιβύη, όπου τους φιλοξένησε για λίγες μέρες ο Ευρύπυλος, βασιλιάς της χώρας και γιος του Ποσειδώνα. Πριν φύγουν οι Αργοναύτες πήραν από τον Ευρύπυλο ένα σβώλο γης ως δώρο. Όταν η «Αργώ», το Αργοναυτικό πλοίο που χαρακτηρίστηκε το γρηγορότερο και πιο στέρεο της εποχής του, έφτασε κοντά στην Ανάφη, από απροσεξία του ναυτικού Εύφημου ο σβώλος έπεσε στη θάλασσα και στο σημείο αυτό αναδύθηκε ένα νησί, η Καλλίστη (Σαντορίνη).
Βγήκες από τα σωθικά βροντής
Ανατριχιάζοντας μες στα μετανιωμένα σύννεφα
Πέτρα πικρή, δοκιμασμένη, αγέρωχη
Ζήτησες πρωτομάρτυρα τον ήλιο
Για ν’ αντικρύσετε μαζί τη ριψοκίνδυνη αίγλη
Ν’ ανοιχτείτε με μια σταυροφόρο ηχώ στο πέλαγος…
Οδυσσέας Ελύτης: Ωδή στη Σαντορίνη
